Ik kan niet geloven dat er al 2 maanden voorbij zijn gegaan sinds 7 oktober. Dat in 2 maanden het leven van totale chaos, angst en onzekerheid is neergedwarreld en er weer ruimte is voor muziek, blijdschap, rust en regelmaat. Mijn plan voor zaterdagochtend 7 oktober was dat ik mijn laatste knipje in mijn kaart voor het zwembad in Shoresh zou maken, de laatste dag dat het openluchtzwembad open was tot de lente weer komt. Het seizoen afsluiten met een uur in het water onder de blauwe lucht terwijl de meeste mensen nog liggen te slapen of net wakker worden. Ik was eigenlijk al wat te laat opgestaan maar wilde toch gaan - dat ik die laatste 60 shekel niet zou verliezen :) - en sowieso, een uur zwemmen in de open lucht zorgt ervoor dat ik een boost van energie en positiviteit krijg. Die punten zocht ik in een leven waar ik niet meer tevreden was met waar ik woonde, de mensen in het land en waar de regering het land naartoe stuurde. Ik voelde me gevangen, ook in mezelf, dat ik mezelf er niet toe kon brengen om een nieuwe woon- en werplek te zoeken en dat ik mij mee liet slepen in negatieve gedachten. De ochtend van 7 oktober zorgde ervoor dat dat in een keer aan de kant werd geveegd. Ik krijg een bericjte van een Nederlandse vriendin die bij mij in de buurt woont, "Het is weer een zooitje. Raketten, ik zit bij de tv. Hoor je de boemen?" Die hoor ik inderdaad. Ver weg, maar ik hoor ze. Ik ga door met mijn voorbereidingen om naar het zwembad te gaan, want dit zal zo wel weer overgaan en de raketten worden toch niet richting Jeruzalem gestuurd, zoals altijd. Zoals bijna altijd, want soms komen ze deze kant op. En ze komen deze kant op. Rond 9 uur beginnen de luchtalarmen ook hier af te gaan. Vanaf het moment dat het luchtalarm afgaat heb je een bepaalde tijd waarin je naar de veilige ruimte moet gaan. Des te dichter je bij de plek van afvuren zit, des te minder tijd heb je om naar de veilige ruimte te gaan. Voor raketten die vanuit Gaza worden afgevuurd, hebben we ongeveer anderhalve minuut. Mensen die in het gebied rondom Gaza wonen hebben 15 seconden. Als je buiten bent en er geen veilige ruimte in de buurt is, ga je op de grond liggen met je armen over je hoofd. Ook als je in de auto of bus zit, stap je uit en ga je op de grond liggen. In ons huis en gebouw is geen speciale ruimte die is gebouwd en tegen raketinvallen beschermt. Vanaf 1992 wordt er in elk huis een veilige kamer gebouwd, ons gebouw is daarvoor gebouwd en daarom is onze veilige ruimte het trappenhuis, waar we een paar verdiepingen naar beneden gaan, wat verder bij het dak vandaan.
Ik heb inmiddels het nieuws aangezet om te zien wat er nou eigenlijk aan de hand is. En daar begint zich langzaamaan te ontvouwen wat er gebeurt: Hamasstrijders en Gazaanse burgers zijn door het beveiligingshek gebroken met, zo blijkt pas minstens een week later, duizenden tegelijk. Met auto's, motoren, te voet, met paramotors en ook via de zee. Met wapens, raketten tegen tanks, machinegeweren, handgranaten en schietende drones. En met instructies om zoveel mogelijk burgers te vermoorden en te kidnappen, schade aan te richten en spullen te stelen. Niet alleen dat, maar ook om dit op zo'n manier te doen dat er zoveel mogelijk angst en pijn wordt veroorzaakt, niet alleen bij de slachtoffers, maar ook voor wie kijkt naar de beelden en de verhalen hoort. Veel wordt live gefilmd door de terroristen zelf, velen hadden een body cam of Go-Pro camera waarmee ze alles filmden en veel daarvan daarna online publiceerden, via Telegram, gestreamd via facebook accounts of live via een videogesprek met een familielid van de mensen die op dat moment worden gemarteld, verkracht of vermoord.
Op de verschillende nieuwszenders is van al deze beelden niets te zien. Via een van de verslaggevers horen we dat er een enorme dissonance is tussen wat er op het nieuws wordt getoond en wat er op de sociale media voorbij komt. Dit wordt met opzet gedaan. Screeners bij de nieuwszenders kijken welk nieuwsmateriaal er binnenkomt en daarna wordt geselecteerd wat er op het nieuws wordt getoond. De beelden waarmee de sociale media wordt overspoeld zijn te gruwelijk om op tv te tonen en het hele land is ook zonder de beelden al totaal overspoeld door angst en ongeloof. Ook is het duidelijk dat het leger en de overheid net als elke burger totaal verrast zijn, want urenlang is er geen zichtbare actie van het leger of reactie van de overheid. Behalve dan: het is oorlog. Ja, dat hadden we zelf ook al ontdekt. Veel later, bij het vrijkomen van verhalen van mensen die in het oorlogsgebied zelf woonden of er juist naartoe gingen om te helpen, blijkt dat er vrij snel speciale troepen van het leger actief zijn om de terroristen uit te schakelen, maar veel soldaten gingen ook vanuit zichzelf, met of zonder versterking. Om te kunnen helpen waar ze konden om de burgers te beschermen.
Het beveiligingshek tussen Gaza en Israel wordt door camera's en sensoren bewaakt. Het is geen hermetisch afgesloten hek, er zijn overgangsplekken waar onder andere dagarbeiders vanuit Gaza door heen en weer gaan. Op zaterdagochtend 7 oktober werd in Gaza besloten de aanval nu in te zetten, een inval waar ze al minstens een jaar voor aan het oefenen waren en waar Israel ook van op de hoogte was maar zich niet door bedreigd voelde. Het hek, de beveilingssystemen en het leger rondom de afscheiding zouden ons beschermen. Op die zaterdagochtend werden de beveiligingssystemen op en rondom het beveilingshek uitgeschakeld, waardoor er geen waarschuwingen naar de soldaten werden gestuurd dat het hek werd doorbroken. Deze soldaten zijn meisjes, wiens taak het is op controleposten naar de beveiligingscamera's te kijken en aan te geven wanneer er een signaal wordt gestuurd dat er activiteit is rond het hek. Hamasstrijders en burgers konden zo het hek doorbreken en de legerbases, kiboetsen en steden rondom Gaza werden binnengevallen.
Het was die ochtend een feestdag in Israel: Simchat Tora of Vreugde der Wet, waarop de Tora, de eerste 5 boeken van de Joodse bijbel, wordt gevierd. Deze feestdag wordt direct na Soekot, Loofhuttenfeest gevierd. Bovendien was het een zaterdag, een dag van rust, zoals de zondag in Nederland en de dag waarop het 50 jaar was geleden dat de Yom Kipoer oorlog begon. Ook die dag 50 jaar geleden, waren veel Israelische soldaten met verlof. Dat zorgde ervoor dat het leger nog erger verrast werd en het lang duurde voor er gecoordineerd actie werd ondernomen. Op die dag was het een totale chaos en het leek of het land overspoeld werd door terroristen die vermoorden, verbranden, verkrachten en plunderen, zonder dat iemand ingreep. Dat was mijn gevoel nog steeds tijdens de eerste dagen daarna. Ik durfde de deur niet uit en zelfs als ik mijn hoofd over de rand van het balkon stak als ik geluid hoorde beneden, was ik bang dat er beneden iemand zou staan die een kogel door mijn hoofd zou schieten. En ik bevond me niet eens in het gebied waar de terroristen rondliepen.
Ik ben iemand die geen nieuws kijkt, omdat ik mijn hoofd liever met andere dingen vul, maar die dag en de dagen daarna kon ik mezelf niet niet van het scherm losmaken. Zelfs naar de keuken gaan of naar de wc voelde alsof ik iets cruciaals had gemist in de tijd dat ik niet het nieuws volgde, alles om maar een soort van grip op de realiteit te krijgen en te weten waar er wat gebeurde. In Israel en de Palestijnse gebieden wonen Palestijnen, Joden en alles wat daar tussen zit, door elkaar. Of beter gezegd, naast elkaar, in het geval van de Palestijnse gebieden soms gescheiden door een hek of afscheidingsmuur, maar in het grootste gedeelte van Israel dorp naast dorp, stad naast stad. Er zijn een paar dorpen en steden waar Palestijnen, Joden en alles wat daar niet toe behoort, gemengd wonen of in verschillende wijken naast elkaar, zoald Lod, Ramle of Jeruzalem. Er zijn ook geen gemengde scholen, op een paar uitzonderingen na. Palestijnen, Joden en wie daar niet toe behoort sturen hun kinderen naar een Palestijnse, Joodse of soms Christelijke school. Pas op de universiteit of hogeschool komen alle groepen samen. Gemengde vriendschappen komen ook bijna niet voor, laat staan een relatie of trouwen en kinderen krijgen. Naast het dorp waar ik woon, Mevasseret Zion, vlakbij Jeruzalem, zijn de buurdorpen Palestijns: Abu Gosh en Eejn Nekuba en Eejn Raffa. Ik moet eerlijk zeggen dat ik geen probleem heb om in Abu Gosh rond te rijden en lopen, naar winkels te gaan en met mensen te praten, maar dat ik nog nooit in Eejn Nekuba en Eejn Raffa ben geweest, ik heb er alleen omheen gewandeld. Waarom? Omdat toen ik hier net kwam een vriendin die hier is opgegroeid, zei: in Abu Gosh wonen vriendelijke Palestijnen die samen willen leven met Joden, in Eejn Nekuba en Eejn Raffa wonen vijandige Palestijnen. Ik hoor van vrienden die wel in de twee dorpen zijn geweest die ik als "no go zone" beschouw, dat het leuke plekken zijn, de mensen zijn vriendelijk en het eten is lekker. Er is bij mij dus angst die nergens anders op is gebasseerd dan iets wat een vriendin ooit heeft gezegd. En zo wonen heel veel mensen hier, met angst voor andere mensen. En die bestaande angst zorgde ervoor dat op 7 oktober, toen Hamasstrijders en Gazaanse burgers Israel moordend, verminkend, verbrandend, verkrachtend en gijzelaars nemend introkken, iedereen bang was dat dit nu ook hun lot zou worden, vooral omdat er ook ontzettend veel Gazaanse burgers meededen. Dit was geen oorlog van een leger, maar van een bevolkingsgroep. Ik dacht dat als Palestijnse burgers uit Gaza hier aan mee doen, ook de Palestijnse burgers die in de dorpen om ons heen wonen, hier aan mee zouden doen. Dat dat uiteindelijk niet gebeurd is, zegt iets in het voordeel van Palestijnen in Israel en de Palestijnse gebieden. Die zaterdag, waarop het hele land op zijn gat lag, op zijn kwetsbaarst was en er niet in slaagde zich te verdedigen, was het allerbeste moment om toe te slaan en eindelijk die verrekte Joodse staat omver te werpen en er een Palestijnse staat van te maken.
Die angst voor een Palestijnse aanval in het hele land was er de eerste paar weken: wie kun je vertrouwen? Wat denkt de Palestijnse kassamedewerkster? Is ze blij met wat er op 7 oktober is gebeurd of vindt ze het verschrikkelijk? Ik probeerde en probeer het nog steeds, om tijdens mijn interactie met een Palestijn erachter te komen wat hij eigenlijk denkt, aan welke kant staat hij? Aan de kant van samen willen leven, de ander in zijn waarde laten en als mens beschouwen met gevoelens en waarden die met die van hem overeenkomen, hoe moeilijk dat samenleven soms dan ook is? Of aan de kant van een radicaal fundamentalistische terrorostische organisatie die dood en verderf willen voor Israel en haar burgers en al moordend, verbrandend, verkrachtend, verminkend en plunderend rondraast. Maar dat weet je niet, want je vraagt er niet naar. Dit onderwerp snijd je niet makkelijk met een Palestijn aan. Ook ik vind het moeilijk om contact te hebben met mijn Palestijnse vriendin, die ik al jaren ken, we komen bij elkaar over de vloer, eten samen, gaan samen op uitstapjes en werken samen. Ongeveer een week na 7 oktober durfde ik eindelijk een berichtje te sturen, om te kijken hoe het met haar was en om te scannen hoe zij over de situatie dacht. En eerlijk gezegd vond ik het raar dat zij nog geen contact met mij had gezocht. Ik vind het moeilijk om aan te geven waarom, maar ik denk vooral omdat zij tot de bevolkingsgroep behoort die deze afslachting uitvoerde. Ze vond het verschrikkelijk wat er op 7 oktober was gebeurd maar zei in 1 adem dat het ook verschrikkelijk is wat er in Gaza gebeurt. En dat wilde ik eigenlijk niet horen. Want het kan me helemaal niks schelen wat er nu in Gaza gebeurt. Ik wil alleen maar erkenning voor wat er in Israel is gebeurd. Ik kan me niet anders indenken dat na alles wat er op 7 oktober is aangericht, ook door Gazaanse burgers, dat Gaza inclusief burgers platgegooid moet worden. Ik denk niet dat er ook maar 1 Gazaan is die nog sympathie voor Israel op kan brengen nu ze als ratten in de val zitten en alles vernield wordt en dat betekent voor mij dat elke Gazaan aan de kant van Hamas staat en dood aan Israel en haar burgers wil. Dat betekent dood aan mij, mijn kinderen en de mensen die ik hier lief heb. En dat ga ik niet laten gebeuren. Ik ben wel klaar met het mij inleven in hoe moeilijk de Palestijnen het hebben. Ik weet dat Israel geen lieverdje is, dat er veel foute dingen gebeuren en dat er net als Palestijnse fundamentalistische terroristen ook Joodse varianten rondlopen die wat mij betreft net zo slecht zijn en mogen oprotten met hun extremistische, dood aan de Palestijnen en dit land is van ons en jullie moeten oprotten standpunten, maar fuck it, de Palestijnen maken het ook wel erg moeilijk met zelfmoordaanslagen, het neersteken en neerschieten van burgers, politiemensen en soldaten. Er staat niet voor niks een muur met checkpoints op sommige plekken van waaruit de plegers van aanslagen komen. Wat is een juiste manier om mensen die slecht willen tegen te houden? Heeft de aanval van Hamas, de terroristische organisatie, ervoor gezorgd dat ik nu ook extremistisch en radicaal ben geworden en geen erkenning heb voor gevoelens en levens van Gazanen en degenen die de aanval van Hamas steunen? Dit filmpje geeft uitleg over Gaza, hoe het is ontstaan, wie er de macht had en heeft en hoe een gedeelte van bevolking denk over leven in Gaza. Het geeft me wat hoop. Mosab Hassan Yousef, zoon van een van de mede-oprichters van Hamas, vertelt over Hamas en hoe het was als kind onder het regime van Hamas op te groeien.
Weer terug naar 7 oktober. Waar elke groep Hamasstrijders en Gazaanse burgers zijn eigen opdracht had. Een gedeelte ging naar de legerbases waar soldaten in hun pyjama's worden vermoord of ontvoerd. De veilige ruimtes in sommige legerbases zijn betonnen bouwsel met vaak een opening aan beide kanten, om tegen raketten en kogels vanaf de andere kant van het beveiligingshek te beschermen, maar niet tegen terroristen die op de basis rondlopen. Soldaten die in de beveiligde ruimtes schuilden zaten in een open val. Er werden handgranaten en rookbommen naar binnen gegooid en terroristen stapten naar binnen en openden het vuur. Sommige, maar niet alle soldaten waren gewapend en wie geen wapen had, had eigenlijk geen kans. Ook met wapen waren de soldaten vaak niet in staat de golf van geweld te doorstaan. Veel soldaten zijn vermoord of ontvoerd. Of vermoord en daarna ontvoerd. Israel heeft als beleid dat het ook de lijken van Israelische burgers terug wil, om wie er is omgekomen een waardige begrafenis te geven en om de nabestaanden hun geliefd persoon terug te geven en zo iets af te kunnen sluiten. Dit weet Hamas en ontvoert daarom ook lijken. Als ruilmiddel, om druk uit te oefenen en om te manipuleren.
Een gedeelte van de Hamasstrijders en Gazaanse burgers ging naar kiboetsen en steden rondom Gaza. Mensen die ze onderweg daar naartoe tegenkwamen in auto's of op straat lopend, werden neergeschoten. Huizen werden verbrand om de mensen uit hun veilige ruimtes te jagen en om ze daarna op te wachten terwijl ze uit het raam klommen of zich ergens tussen de struiken verstopten. Kinderen worden voor de ogen van hun ouders, broers of zussen vermoord, verkracht en gemarteld, ouders worden voor de ogen van hun kinderen en partners vermoord, verkracht en gemarteld, mensen worden levend verbrand, soms terwijl ze aan elkaar gebonden zijn. Een baby werd in een oven gestopt waar hij levend is gebraden. In een van de filmpjes die door de terroristen zelf is gefilmd, werd een huis van een familie binnengevallen waar eerst de ogen van de vader werden uitgestoken, daarna de borsten van de moeder werden afgesneden en daarna een hand en een voet van de kinderen werden afgehakt. Daarna trokken de terroristen de koelkast open en gingen iets te eten. Mensen van Zaka, de organisatie die verantwoordelijk is voor het ruimen van de lijken, vertellen over wat ze aantroffen, ook Jamal Varaki.
Op sommige kiboetsen waren er groepen mensen die een gewapende brigade vormen en die op tijd beseften wat er aan de hand was, dat het niet alleen om raketten ging, maar dat er gewapende terroristen rondom of in de kiboets waren en met de weinige middelen die ze hadden, de strijd aangingen en zo levens hebben gered. Als een soort laatste beschermingslijn tussen terroristen totdat deze bij burgers zonder wapens zouden komen.
Overal en door iedereen werd er geprobeerd hulpdiensten en het leger in te schakelen, Israeli's hebben een diep vertrouwen in de betrouwbaarheid, kracht en het kunnen van het leger. Op die dag dachten veel mensen, terwijl ze zich schuil hielden of aan het vechten waren: nog even en dan komt het leger wel. Maar het leger kwam niet. Hulpdiensten werd gezegd niet het gebied in te gaan omdat de hoeveelheid indringers onvoorstelbaar was en op alles wat rondliep of -reed schoten, met het soort wapens dat ook hulpdiensten zoals politie hier niet tegenop konden. En het leger? Ik snap nog steeds niet waarom het zo lang duurde voor het leger echt zichtbaar en massaal in actie kwam. Overal in het land was het in de ochtend al duidelijk, ook voor wie zich aan de Shabbat rust houdt en geen telefoon gebruikt of nieuws kijkt, de luchtalarmen zorgden hier wel voor, dat er iets extreems aan de hand was en de Shabbat rust mag verbroken worden in geval van levensbedreigende gebeurtenissen. Dat was dit. Omdat er geen reactie of actie kwam op de telefoontjes, appjes of mails naar de officiele instanties, begonnen mensen de verslaggevers op het nieuws om hulp te vragen. In uitzendingen waren er live telefoongesprekken met mensen die in de veilige ruimte zaten en fluisterend vertelden dat er mensen in of rond hun huis rondliepen, Arabisch pratend, schietend, schreeuwend, dat er brand was in huis en of er alsjeblieft hulp ingeschakeld kon worden.
De laatste groep Hamasstrijders en Gazaanse burgers ging naar het muziekfestival Nova, vlakbij kiboets Re'im. Een jaarlijks muziekfestival dat begon op vrijdagavond en in de vroege ochtend, terwijl de meeste mensen nog aan het dansen waren, begonnen de regen van raketten boven het festivalterrein. Op filmpjes van festivalbezoekers zie je rook in de lucht van de raketten en ook een paramotor. Sommige mensen denken dat de knallen bij het festival horen, maar al snel gaat de muziek uit en wordt iedereen verzocht te schuilen. Een aantal mensen blijft en denkt, dit gaat zo wel weer over en een gedeelte gaat richting de auto om naar huis te gaan. Dan begint het schieten, eerst nog in de verte, maar al snel komt het dichterbij. Op het moment dat zelfs de politie die het festival bewaakt, vlucht en zegt dat iedereen moet rennen voor zijn leven, is het voor de mensen die dit hoorden, duidelijk dat het een zaak van leven of dood was. Er zijn duizenden bezoekers bij het festival en op de smalle toegangsweg naar het festival ontstaat vrij snel een file. Door het schieten beginnen mensen in paniek te raken en weten niet of ze in de auto moeten wachten, door de velden moeten rijden of uit de auto te stappen en weg te rennen. De terroristen komen van verschillende kanten aanrijden in pick-up trucks volgeladen met wapens en ammunitie en een aantal komen met paramotors. Een gedeelte komt de wegrijdende festivalgangers tegemoet rijden en worden vermoord. Ze dachten dat ze op weg naar veiligheid waren, weg van de raketaanvallen en het schieten, maar rijden recht in een val. De terroristen vermoorden iedereen, checken of mensen dood zijn of dat ze alsof doen, niemand die in de auto zit op de weg naar het festival en niet rennende heeft geprobeerd te vluchten, overleeft de moordende, verkrachtende, verminkende en ontvoerende golf. De mensen die te voet vluchten, rennen door de open velden en proberen te schuilen in greppels, in de bosjes, alles wat maar iets van dekking geeft, om de regen van kogels die aan alle kanten voorbij schieten, te ontkomen. Sommige mensen rennen richting de kiboetsen in de buurt met het idee dat ze daar veilig zullen zijn. Niet wetende dat ze ook daar in de fuik van de slachtpartijen lopen. Ook op het festivalterrein zelf, waar mensen schuilen onder het podium, in de chemische toiletten, in tenten, caravans, in vuilniscontainers of alles wat maar een soort van veilige schuilplaats lijkt, komt diezelfde golf aan. Van Hamasstrijders en Gazaanse burgers die vermoorden, verkrachten, ook nadat het slachtoffer is vermoord, ledematen afhakken en mensen verbranden. Een meisje wordt door verschillenden mannen verkracht, van de een naaar de ander gegooid, terwijl haar vriend toe moet kijken. Als een van hun een geluid maakt gaan ze eraan, wordt er geschreeuwd. Alles wordt gefilmd met de telefoon van het meisje en naar haar familie gestuurd. Het meisje wordt aan het eind vermoord. Er zijn verhalen van overlevenden die uren in een schuilplek hebben gezeten en alles wat er om hen heen gebeurde, hebben gehoord, gezien, geroken en gevoeld. Ze vragen zich af hoe ze dit in godsnaam hebben overleefd en waarom zij niet zijn ontdekt en vermoord.
Ouders, familie, vrienden zoeken in alle ziekenhuizen naar hun geliefden, of proberen zo dicht mogelijk bij het festivalterrein in de buurt te komen om iets, wat dan ook te horen of zien. Sommige mensen stappen in de auto en rijden richting het festivalterrein, om te redden wie er te redden valt, met gevaar voor eigen leven. Een man is 15 keer heen en weer gereden van de omgeving van het festival naar een veilige schuilplaats in de buurt. Elke keer met een auto vol festivalgangers die schuilden of op de vlucht waren. Veel mensen durven niet uit hun schuilplek te komen, omdat sommige Gazanen als Israelische soldaten zijn verkleed of door in Hebreeuws te spreken proberen mensen uit hun schuilplaats te lokken.
Vijf vrienden van mijn dochter en haar vriend zijn ook op het festival, ze zouden met de hele vriendengroep van 12 man gaan, maar niet iedereen wilde uiteindelijk. Mijn dochter en haar vriend gelukkig ook niet. Ze laat mij de appjes zien in de vriendengroep, waarin heen en weer wordt geschreven over wie er meegaat naar het festival. Het laatste berichtje is van mijn dochter: "Is iedereen oke?" Het wordt duidelijk dat 5 van de groep met z'n allen naar het festival zijn gereden. Mijn dochter is in alle filmpjes die er vrijkomen op zoek naar de Jeep van 1 van de vriendinnen, want daar zijn ze vast mee gereden en daar kunnen ze ongetwijfeld mee ontsnappen, want die kan over alle rijden en dan voel je nog steeds niets, zegt ze. De hele tijd is ze in contact met vrienden uit het groepje om er achter te komen of er nieuws is, er worden lijsten gepubliceerd met namen van overlevenden en wie er overleden is, gebaseerd op verhalen van festivalgangers die het gelukt is levend terug te komen. Ze zoekt naar een teken van leven, dood, of wat dan ook, alles wat maar een einde aan het niet weten maakt. Ze kijkt filmpjes waarvan ik liever niet wil dat ze ze ziet, maar ze zoekt naar een glimp van een van hun of van de auto. Na vijf dagen belt een vriendin om te zeggen dat 2 vrienden zijn geidentificeerd als vermoord. Een paar uur later wordt duidelijk dat ook een derde vriend is geidentificeerd als vermoord. De volgende dag worden ze begraven. Twee vrienden, een stel, worden samen begraven. Volgens beide families was dat de makkelijkste beslissing in het hele proces. Ik rijd mijn dochter naar een van haar vriendinnen en samen rijden ze naar de begrafenissen, waar ze ook spreken. Drie van de vrienden die op het festival waren, zijn gedeelte van de legergroep van de vriend van mijn dochter. De legergroep is de ochtend na 7 oktober gerecruteerd, net zoals de meeste soldaten tot 40 jaar die hun diensttijd er al op hebben zitten, maar nog steeds oproepbaar zijn in tijden van oorlog. Omdat ze gerecruteerd zijn, kunnen ze niet naar de begrafenissen. Ze hebben in de ochtend een stukje geschreven en gestuurd voor elk van de overleden vrienden en hun vrouwen of vriendinnen gaan naar de begrafenissen om dit voor te dragen. Mijn hart breekt voor mijn dochter en haar vriend. Diezelfde avond wordt duidelijk dat ook een vierde vriendin uit het groepje is geidentificeerd als vermoord. De volgende ochtend rijd ik mijn dochter naar de vierde begrafenis in twee dagen.
Ondertussen wordt er iets meer bekend over wat er met de vrienden op het festival is gebeurd. De vader van 1 van de vermoorde vriendinnen is een bekend zakenman, die een succesvol bedrijf heeft opgericht waar ook veel Palestijnen werken. Hij ziet het samenwerken naar een gemeenschappelijk doel als een manier om het mogelijk te maken samen te leven. Uitgerekend zijn dochter wordt vermoord. Hij gaat met 1 van de oud generaals uit het leger op het moment dat het nog totaal onveilig is om het gebied binnen te gaan, naar het festivalterrein. Hij wil weten wat er met zijn dochter en haar vrienden is gebeurd. Ook hij heeft eerst op allerlei manieren geprobeerd uit te vinden waar ze is, via het localiseren van haar telefoon, tot het via contacten proberen te achterhalen of ze is ontvoerd. Hij weet via het localiseren van de telefoon van zijn dochter de auto te vinden waarin ze zaten op het moment dat ze werden vermoord. Hij vertelt dat de auto van drie kanten is beschoten met verschillende wapens. Op een laatste filmpje die de vijf hebben gemaakt is te zien dat ze met z'n vijven in de auto zitten en weg van het festival rijden. Je ziet zijn dochter lachend op de achterbank zitten, aan de andere kant een vriendin die zichtbaar bang is en haar hoofd op de arm van de vriend die in het midden zit, legt. De vriend die de bestuurder is, zegt dat ze niet bang hoeft te zijn en dat hij ook met deze auto heel snel kan rijden, sneller dan de anderen. Ze gaan er vanuit dat ze richting de veiligheid rijden, in gesprekken en berichtjes die ze naar familie stuurden, vertellen ze dat ze niet bang hoeven te zijn, dat ze rijden en dat er politie voor ze rijdt. Maar ze rijden recht in de val. Het laatste wat je op het filmpje hoort is: "Rechts of links, rechts of links?" Waarschijnlijk om te proberen om van de weg te gaan en te ontsnappen. Nu de auto is gevonden, blijkt ook dat ze niet met de Jeep zijn gekomen, maar met de Nissan Micra van een de vrienden, omdat ze daar met z'n vijven in passen. In de Jeep kun je met vier man zitten met riemen aan. Mijn dochter is er van overtuigd dat als ze met de Jeep waren gekomen, ze nog in leven waren. Over de vijfde vriend blijft het lang onduidelijk wat er is gebeurd en waar hij is. We horen later dat de familie tweemaal is geinformeerd dat hij is gevonden en als vermoord is geidentificeerd, maar tweemal blijkt dit niet het geval te zijn. De eerste keer worden zijn portemonnee en sleutels gevonden naast het lichaam van zijn vriend en er wordt aangenomen dat hij het is. De tweede keer wordt er op basis van oorbellen in het linkeroor aangenomen dat hij het is. De familie heeft DNA afgegeven, maar er is in dit geval niet gecheckt of het DNA van de lichamen die ze hebben gevonden, hiermee overeenkwam. Gelukkig drong de vader er twee keer op aan om het lichaam te zien en te identificeren, vaak werd gezegd aan de families dat het beter is het lichaam niet te zien omdat het erg verminkt was, anders had de familie iemand anders begraven. Ik vraag me af in hoeveel gevallen dit ook werkelijk gebeurd is. Pas na een paar weken wordt aangegeven dat de vijfde vriend is gekidnapt naar Gaza.
In de nacht komen mijn dochter en haar vriend bij mij. Ik wilde dat mijn dochter bij mij zou zijn nu haar vriend opgeroepen was. En sowieso, ik wilde mijn twee kinderen bij mij hebben. Ook al is de gedachte om naar buiten te gaan en in de auto te rijden angstaanjagend, want wie weet wat je onderweg tegenkomt. Ze vertellen dat er bijna geen auto op de weg was en dat wie er reed, allemaal vrij langzaam in dezelfde baan reed. Elke auto die aan de kant staat, wordt met argwaan voorbij gereden, in 1 klap is iedereen een potentiele mordenaar geworden. Ze rijden eerst naar de ouders van haar vriend, die in een buurt in Jeruzalem wonen, waar rondom ook veel Palestijnen wonen en niet een van de aangenaamste buurten is. Ik was echt bang dat ze naar het hol van de leeuw reden, maar ik kon niet verwachten dat hij niet zijn ouders zou bezoeken voordat naar het zuiden zou rijden om het leger weer in te gaan. Gelukkig ging het allemaal goed en komen ze veilig en heel bij mij aan. We zijn blij om bij elkaar te zijn, maar ook doodsbang, voor wat er komen gaat en omdat we morgen afscheid moeten nemen van de vriend van mijn dochter. Ze slapen die nacht samen in mijn bed, ik op de bank. Alles voelt als afscheid en een laatste keer. Maar dat kan ik niet laten merken en ik kan het niet zeggen. Ik vertel aan de vriend van mijn dochter dat ik trots op hem ben en dat zijn legergroep sterk is en dat ze dit gaan winnen en dat ik dankbaar ben dat ze ons beschermen met gevaar voor hun eigen leven. In de ochtend komt een van zijn vrienden in het leger en samen rijden ze naar het zuiden, naar een legerbasis dichtbij Gaza, waar niemand weet of het uberhaupt veilig is om daar met je auto zonder wapen, want die is op de basis, naartoe te rijden. Maar ze gaan, want het land en haar burgers moeten beschermd worden. Doodsbang waren ze, waren we allemaal op die ochtend, maar we geven elkaar een knuffel en nemen afscheid, weer met de woorden dat we trots zijn en dankbaar en dat we van ze houden. Ik dacht echt dat dit de laatste keer was dat we hem zagen en deze angst zat weken in mijn lijf, het maakte ademen moeilijk soms.
