vrijdag 4 maart 2011

Via Dolorosa

De stadswandeling met gids van een paar weken geleden is zo goed bevallen dat we een nieuwe besteding van onze zaterdag hebben gevonden: de stad Jerusalem ontdekken. Ik woon hier al bijna 3 jaar en ik weet dat Jeruzalem een bijzondere en duizenden jaren oude geschiedenis heeft, maar hoe en wat en waar, dat weet ik niet precies. En wat is er nou leuker dan door de oude stad te lopen met iemand die kan uitleggen wat er op die ene, geschiedenis bepalende plek gebeurde, waar nu het leven van alledag voortkabbelt, waar winkeltjes en kraampjes staan en waar mensen kopen, eten, kijken en lopen.

Afgelopen zaterdag liepen we de Via Dolorosa af. De weg die Jezus aflegde, met een kruis op zijn schouder, vanaf zijn veroordeling tot zijn kruiziging.

Op weg naar de Via Dolorosa lopen we langs het Saint Louis Hospice en het Frans cultureel centrum, net buiten de oude stadsmuur. Voor beide gebouwen lag voor de 6-daagse oorlog de grens tussen Israel en Jordanie en de kogelgaten zitten nog in de voorgevels van de gebouwen. We gaan de oude stad binnen via de Damascus poort, gebouwd bovenop een eerdere ingang gebouwd in de tijd van Hadrianus, Romeinse keizer van 117 tot 138. In de tijd van Hadrianus heette Jeruzalem "Aelia Capitolina" en de Via Dolorosa is het moderne overblijfsel van een van de twee oost-west routes zoals deze door de Romeinen werden aangelegd in de stad.

De route afgelegd door Jezus in de Via Dolorosa is volgens de moderne vertelling opgedeeld in 14 stations, wij lopen met de groep mee tot station nummer 8, omdat Boaz in slaap valt... We beginnen bij de Umariya kleuterschool in het moslimkwartier van de oude stad. Onder de school liggen overblijfselen van het Antonia fort, waarvan lange tijd werd gedacht dat dit de plek is waar Jezus door Pontius Pilatus werd veroordeeld. Na archaeologisch onderzoek bleek dat de eigenlijke locatie aan de andere kant van de stad lag. Toch zijn er naast de Umariya kleuterschool 3 kerken gebouwd: een op de plek waar Jezus door Pontius Pilatus werd veroordeeld, een waar Jezus door Romeinse soldaten werd gegeseld en waar de doornkrans op zijn hoofd werd gezet en een waar een gegeselde Jezus met het kruis aan het publiek werd getoond (Ecce Homo). Er zijn gedeelten van de drie bogen te zien bij de laatste kerk, die dateren van de tijd dat Jezus gekruizigd werd. Het grootste gedeelte van de bogen is opgeslokt door de gebouwen er omheen, maar zijn nog steeds zichtbaar in het interieur.

Staand op de plek waar het allemaal gebeurde, is het verhaal dat de gids vertelt over de veroordeling van Jezus erg bijzonder. Pontius Pilatus wast na het veroordelen van Jezus zijn handen in een kom met water om aan te tonen dat hij geen schuld heeft aan de veroordeling. Dit gebruik, het wassen van de handen na een moord, is eigenlijk een oud joods ritueel: als iemand vermoord was en de dader was niet bekend, dan moesten de oudsten van de dichtstbijgelegen stad boven een geofferde koe hun handen wassen. Op die manier werden zij en hun stad verlost van de bloedschuld die anders op ze zou rusten. Toch wordt de geschiedenis van het spreekwoord 'zijn handen in onschuld wassen' vooral herleid naar het wassen van de handen door Pontius Pilatus na zijn veroordeling van Jezus.

Bij het derde station zou Jezus voor het eerst zijn gevallen, terwijl hij het zware kruis met zich meedraagt. In mijn speurtocht op het internet naar meer informatie over de Via Dolorosa, kom ik er achter dat er in de Bijbel niet staat dat Jezus viel tijdens zijn tocht, maar dat hij niet in staat was het kruis te dragen. In de loop van de tijd zijn er allemaal extra 'episodes' toegevoegd, waarschijnlijk om zo de route die Jezus aflegde interessanter te maken en zodat er van punt naar punt gelopen kan worden. Sommige monniken leggen de tocht zelfs op hun knieeen af, om de route maar zo erg en zo gelijkend mogelijk aan de lijdensweg van Jezus te maken. Ook het vierde station, de plek waar Jezus Maria ontmoet, staat niet beschreven in de Bijbel.

Het vijfde station is erg bijzonder, omdat hier de tocht die Jezus aflegde letterlijk het meest tastbaar is. Een steen in de muur, helemaal uitgehold en verkleurd door de vele aanrakingen, is de plek waar Jezus met zijn hand steunde tijdens zijn tocht. Het is bijna onweerstaanbaar om je hand op die ene steen te leggen, terwijl je eigenlijk weet dat je het vuil van de miljoenen andere handen aanraakt die voor jou de muur hebben aangraakt en Jezus hier misschien zijn hand helemaal nooit heeft geplaatst - er is eerder al een fout gemaakt, nietwaar?

Het volgende station is de plek waar de heilig verklaarde Victoria met een doek het gezicht van Jezus afveegde. Volgens een oude legende zou door de aanraking het gezicht van Jezus als afdruk op de doek zijn verschenen. Op het achtste en voor ons laatste station zou Jezus zijn gestopt om een preek te geven aan een groep vrome dames.

Hierna lopen wij met een snurkende Boaz op onze schouders richting de auto en de groep vervolgt zijn weg naar het uiteindelijke eindpunt: de heilige grafkerk of de kerk van de wederopstanding - de meest bijzondere kerk die ik ooit gezien heb. Vlak na de ingang van de kerk ligt de steen waarop het dode lichaam van Jezus zou zijn gebalsemd. Mensen knielen bij, betasten en kussen de steen. En altijd staat er die lange rij met mensen naar dat kleine stenen gebouwtje in het midden van de kerk: de graftombe, het heilige graf waar Jezus begraven zou zijn geweest. Er zijn kleine ingangetjes in de grote binnenplaats in de kerk die naar kleine kamertjes en grafkamers leiden. In de kerk bevinden zich afdelingen, subkerken, van 6 aparte Christelijke confessies, die door hun eeuwige onderlinge ruzies en onenigheden elk onderhoud van de kerk belemmeren, want ze zijn het nooit met elkaar eens en elke confessie kan zijn veto uitspreken. Soms zie ik filmpjes op het nieuws van priesters die met elkaar op de vuist gaan.

Aan deze kerk wijd ik zeker een apart stukje, maar dan wel na rondleiding met een gids!

Geen opmerkingen: